De volgende generatie

Neem de tijd

Opvolging in een familiebedrijf is bijna altijd een spannend, ingewikkeld en langdurig proces. Emoties spelen een belangrijke rol. De oude generatie moet het levenswerk los gaan laten, een andere invulling van de dagen gaan vinden en met lede ogen aanzien dat de nieuwe generatie andere dingen wil en belangrijk vindt. De nieuwe generatie staat niet alleen op het punt een andere baan te krijgen maar ook een ander leven. Men gaat een uitdaging aan waarin niet alleen de managementverantwoordelijkheid gedragen gaat worden voor het bedrijf maar ook de verantwoordelijkheid voor het in tact houden of soms zelfs repareren van de familiebanden. In familiebedrijven wordt bovendien vaak ook nog de verantwoordelijkheid gevoeld voor de gezinnen àchter de medewerkers. Dit overnameproces is in elk familiebedrijf anders. Als de eerste stappen worden gezet in het overnameproces is zelden of nooit te voorspellen hoe het proces verder vorm gaat krijgen. Elke stap op zichzelf kan iets onverwachts teweeg brengen. Geduld is dus een schone zaak evenals flexibiliteit, vertrouwen in elkaar en eerlijke communicatie. Aan de ene kant allemaal ‘open deuren’ maar aan de andere kant gemakkelijker gezegd dan gedaan. In de 25 jaar dat Momentum Bestuursadvies zich met de begeleiding van deze overnameprocessen bezig houdt was er nooit een proces  dat identiek was aan iets wat eerder passeerde. Overschatting, onderschatting, miskenning, rivaliteit, onverwachte belangstelling van familieleden die eerder nooit betrokken waren, familiebanden die verstevigen of verslechteren, mooie en lastige gesprekken die eerder gevoerd hadden moeten worden, onverwachte vertraging of juiste versnelling, het kwam allemaal voor.


Tijdens het intakebesprek was het voor ons van belang duidelijkheid te krijgen over de aanpak van het assessmenttraject en over de klik met de adviseur. De adviseur stelde de juiste vragen en was zeer zorgvuldig. Dat gaf een goed gevoel. De kinderen hebben de assessmentdagen als intensief en de uitkomst als zeer waardevol ervaren.

Theo: Accountant en vertrouwenspersoon bouwbedrijf in Brabant

Over het verloop van het assessmenttraject zijn we zeer tevreden. Een knappe prestatie van Monique Meeuwisse van Momentum Bestuursadvies. Ik kan het elk familiebedrijf aanraden. In ons geval kregen wij een bevestiging van wat we intuïtief al min of meer aanvoelden. Voor de helderheid bij alle betrokkenen was het heel belangrijk dat zaken uitgesproken werden. We hebben nu waardevolle handvatten voor de volgende fase in het opvolgingstraject.

Harry: DGA technisch bedrijf in Zuid Holland

Ieder z’n vak

Er zijn altijd beelden van de potentie en de managementkwaliteiten van de nieuwe generatie. Die beelden leven er bij de overnamekandidaten zelf, bij de ouders, soms bij collega’s die al met zoons of dochters samenwerken. Bijna altijd bestaan er ook beelden bij de accountants of financieel adviseurs die in de loop der jaren een vertrouwensband hebben opgebouwd met de DGA of aandeelhouders. Om écht duidelijkheid te krijgen met betrekking tot het leiderschaps-, management- en/of het ondernemerspotentieel van de volgende generatie is een assessment nuttig of misschien zelfs noodzakelijk. Door middel van een uitgebreide testdag waarin ondernemerschap, motivatie en drijfveren, denkkracht en managementvaardigheden van de volgende generatie centraal staan wordt de onzekerheid die er in een overnameproces nu eenmaal een rol speelt drastisch gereduceerd. Een assessment levert een duidelijk en objectief overzicht op van motivatie, ontwikkelpotentieel, sterke en minder sterke punten. Door het assessmentrapport openlijk met alle direct betrokkenen te bespreken kunnen onderwerpen worden aangesneden die door betrokkenen zelf niet altijd gemakkelijk op tafel gelegd kunnen worden. Er ontstaat een gedeeld beeld van sterke en minder sterke punten, kansen en risico’s. En dus ook van de stappen die gezet moeten worden om de continuïteit van de onderneming te waarborgen. De rapporten zorgen voor de onderbouwing van de beslissingen die zonder een rapport vaak op basis van intuïtie worden genomen.

Persoonlijke ontwikkeling

In familiebedrijven wordt over het algemeen voorzichtig met geld omgesprongen. Er wordt niet altijd voldoende geïnvesteerd in persoonlijke ontwikkeling van de nieuwe generatie. Veelal wordt opvatting gehuldigd dat de praktijk de beste leermeester is, vooral in de kleinere en middelgrote bedrijven. Een vakopleiding en een diploma horen er uiteraard bij maar daarna moet het leertraject van de nieuwe generatie zich voortzetten binnen het bedrijf. Hoewel ervaring opdoen zeer belangrijk en leerzaam is zijn er ook manieren om het leertraject te versnellen. Training en coaching zijn de meeste bekende, maar ook stages, het participeren in relevantie netwerken en het vervullen van bestuursfuncties buiten het familiebedrijf zijn leerzaam. Simpelweg omdat de inzichten die leiden tot de verder doorontwikkeling van het bedrijf meestal van buiten komen.

Businesscase

Inzet van een assessment bij opvolging in het familiebedrijf

‘De adviseur stelde de juiste vragen. Ze had duidelijk ervaring met de specifieke problematiek van familiebedrijven.’ Aan het woord is de vertrouwenspersoon van een familiebedrijf. Hij is nauw betrokken bij het opvolgingstraject waar het bedrijf momenteel middenin zit. In dat kader nemen de kinderen van de DGA deel aan een Development Assessment.

De DGA (tweede generatie) wil binnen 4 jaar de leiding overdragen aan zijn kinderen. Het bedrijf bereidt zich goed voor en maakt in samenwerking met een de vertrouwenspersoon een spoorboekje voor het opvolgingstraject. ‘Zaken goed voorbereiden zit in onze organisatiecultuur. Bovendien gaat het niet alleen om de continuïteit van het bedrijf, net zo belangrijk is het geluk van de kinderen. Wat willen zij? Hoe gaan we ervoor zorgen dat de kinderen gelukkig worden?’

De eerste fase van het opvolgingstraject bestaat uit een inventarisatiefase waarbij binnen het familiebedrijf antwoorden worden geformuleerd op de volgende vragen:

  • Wat willen we als bedrijf?
  • Wat willen de kinderen?
  • Wat is er in het vervolgtraject nodig voor de kinderen om een rol in de opvolging te kunnen gaan spelen?

Om zicht te krijgen op wat er in het vervolgtraject nodig is, wil de DGA de inventarisatiefase afsluiten met een objectieve meting van de kracht en de valkuilen (kansen en risico’s) van de 2 opvolgingskandidaten, de kinderen die samen het bedrijf over willen nemen. De vertrouwenspersoon raadt hem een assessment bij Momentum Bestuursadvies aan.

Aanpak van een assessmenttraject

Een assessmenttraject bestaat uit:

  • Intakegesprek met de ouders/adviseurs en kennismaking met de kinderen om:
  • vanuit een gemeenschappelijk referentiekader te kunnen werken
  • een goed beeld te vormen van het bedrijf en de toekomstscenario’s
  • antwoord te krijgen op de vraag ‘Wat is nodig om het familiebedrijf de komende 10 à 20 jaar goed te kunnen leiden?’
  • Samenstelling van een maatwerk assessmentprogramma

Op basis van het intakegesprek stelt de adviseur van Momentum Bestuursadvies een assessment samen dat inzicht geeft in:

  • drijfveren, ambitie en motivatie
  • management- en leiderschapspotentieel
  • werk- en denkniveau
  • ontwikkelperspectief
  • samenwerking tussen zoon en dochter

De deelnemers krijgen een uitnodiging met daarin informatie over de opzet van de dag en hoe zij zich hierop kunnen voorbereiden. Na afloop van de assessmentdag bespreekt de adviseur het advies met de deelnemer direct individueel door. Met hun toestemming gaat de rapportage vervolgens naar de opdrachtgever.

  • Groepsbespreking van de rapportages

In een groepsbesprek met ouders, betrokken kinderen en eventueel de adviseur of vertrouwenspersoon van het familiebedrijf, bespreekt de adviseur de rapportages en de conclusies die daar uit kunnen worden getrokken. Er wordt een gesprek gevoerd over de implicaties en consequenties en afspraken gemaakt over de vervolgstappen, eventueel training en/of coaching.